De Hersenen
Waarom reageren we vaak direct, op dezelfde manier en met dezelfde vooroordelen op een situatie die zich aan ons voordoet. Om dit te begrijpen moeten we iets dieper ingaan op de evolutie van onze hersenen.
Reptielhersenen
Dit zijn de oudste gedeelten van de hersenen. Deze structuur regelt de vitale functies van je lichaam, zoals hartslag en ademhaling. Dit gedeelte vind je dan ook terug in de hersenen van een reptiel. Het bevat de primaire taken die nodig zijn om te kunnen (over)leven.
Limbische hersenen
Deze structuur kwam tot ontwikkeling in de eerste zoogdieren. Het legt informatie vast die we opdoen uit onze aangename of onaangename ervaringen en herkent gedragspatronen. Het bevat onze emoties en waardeoordelen. Het is een soort databank, een filesysteem, met zeer veel informatie en het reageert op basis van de gegevens die erin zitten. Dit deel is er voor een belangrijk deel op gericht op ons te beschermen tegen gevaar en bevat ons stressmechanisme.
Beide structuren zijn bijzonder efficiënt. Verbruiken zeer weinig energie en werken 24/7. Ze staan bekend als de primitieve (lagere) hersenen en worden ook wel het onderbewustzijn genoemd.
Neocortex
De neocortex, hogere hersenen, is het jongste gedeelte van onze hersenen maar omvat wel 85% van het totale volume. Het is verantwoordelijk voor je abstracte gedachten, je voorstellingsvermogen en je bewustzijn. De hogere hersenen zijn uiterst flexibel en hebben haast een oneindig vermogen om te leren. Ze kunnen nieuwe verbindingen aanleggen, zijn bijzonder krachtig maar hebben door hun actieve houding zeer veel energie nodig en werken dan ook nog eens trager dan de primitieve hersenen.
Het verschil tussen de hogere en lagere hersenen verklaart waarom je vaak snel emoties ervaart of snel reageert op een situatie. De informatie zit er al, er is herkenning en er wordt efficient gereageerd op basis van deze oude informatie. Vaak gaan we pas veel later logisch nadenken.
Mindfulness
De informatie in de primitieve hersenen is verzamelt uit en gekoppeld aan een eerdere ervaring die we hebben opgedaan in het verleden. De ervaring deed zich wellicht voor in een andere context, met andere mensen of in andere bedrijfsomstandigheden waaruit we onze conclusies hebben getrokken. Als je reageert zoals je het deed, krijg je wat je kreeg. Als wat zich aan ons voordoet ons bevalt, dan moeten we dit zo laten en kunnen we op dezelfde manier blijven reageren. Maar als we liever eens een ander resultaat zouden willen; minder stress, meer omzet, een betere samenwerking of een doorbraak in de natuurkunde, dan moeten we onze hersenen wat meer tijd gunnen om een nieuwe scan te maken van de informatie die zich in het NU aandient. Op basis hiervan kunnen we een ander inzicht krijgen en bewuster reageren. Dan krijgen we wellicht een andere uitkomst met een beter resultaat. Een nieuwe scan maken kan door met meer aandacht bij de situatie te zijn, hierin nieuwe dingen op te merken zonder er direct over te oordelen en de tijd te nemen voordat we reageren. Maar omdat onze hersenen continu de neiging hebben om snel te reageren op basis van onze eerdere ervaringen moeten we ze trainen om dit niet te doen. Dit trainen van de “aandachtspier” doen we door middel van Mindfulness.